تولیدی کیف , پخش عمده کیف , تولیدی کیف گوهری
بیمه باربری (بیمه حمل و نقل)
بیمه کالا یا بیمه باربری را نباید با بیمه مسئولیت متصدیان حمل اشتباه گرفت. بیمه باربری مثل سایر بیمه های اشیاء و اموال تابع اصل غرامت است، یعنی بیمه نباید موجد درآمد و سود بیمه گذار گردد و بیمه گذرا باید نسبت به آن دارای نفع بیمه پذیر باشد.
به موجب بند ۱ ماده ۲۲ قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶ «در بیمه خسارت برحسب قیمت مال در مقصد حساب میشود» حداکثر تعهد بیمه گر بهای تمام شده کالا یا بهای روز آن در مقصد است. در بیمه نامه ها اجازه استفاده از وسایل مختلف پیش بینی شده است و بهمین دلیل کالا میتواند با هر یک از شیوه های مختلف حمل گردد.
بیمه باربری به دو دسته کلی داخلی و خارجی تقسیم میشود. بیمه های داخلی تابع قوانین داخلی و مقررات بیمه مرکزی است، در حالی که بیمه های خارجی از موازین و مقررات و شرایط تبعیت میکند.
انواع بیمه های باربری
قبل از تدوین وترویج بیمه نامه هایی موسوم به کلوزهای A،B،C توسط انستیتو بیمه گران لندن،بیمه های زیر در بازار بیمه رایج بودند که به آنها کلوزهای قدیم میگویند.
این بیمه ها عبارت بودند از FREE FROM PARTICULAR AVERAGE=FPA با کمترین میزان پوشش با WA یا WITH PARTICULAR AVERAGE با میزان پوشش بیمه ای بیشتر و بالاخره ALL RISK با بیشترین میزان پوشش. این بیمه ها مدتی است که جای خود را به کلوزای C,B,A داده اند.
بیمه های A.R,WA,FPA از سال های پیش مورد تجدید نظر قرار گرفته و شرایط جدیدی تحت شرایط یا CLAUSE های C,B,A متداول گردیده است. از لحاظ دامنه پوشش خطر میتوان تقریبا شرایط B را معادل WA و شرایط A را معادل A.R به حساب آورد.
اصطلاحات رایج در بیمه های باربری
کالا CARGO : در تعریفی کلی و ساده عبارتست از کلیه اجناسی که توسط کشتی یا وسیله حمل ارسال میگردد.
بیمه نامه بازOPEN POLICY : قراردادی است کلی که مقدار زیادی کالای مشخص را طبق شرایطی توافق شده بیمه میکند. بازرگانانی که مقادیر قابل توجه از کالا واجناس و مواد را مبادله میکنند از این بیمه نامه استفاده میکنند، مشروط بر اینکه در مورد هر محموله اطلاعات لازم را به بیمه گر بدهند. در مورادی که تنظیم اسناد و ارائه بیمه نامه ضروری باشد، بیمه نامه ای تحت شمول و در چارچوب «بیمه باز» صادر می شود. در این این صورت بیمه گذار به طور ادواری (مثلا ماهی یک بار)صورت محمولات حمل شده حودرا به بیمه گر اطلاع میدهید و بیمه گر متقابلا صورت حساب حق بیمه را برای مشتری ارسال و حساب های قبلی را تسویه میکند.
بیمه نامه انفرادی:در مواردی که کالا به مقدار معین ومشخص ارسال میشود کاربرد دارد و برای هر محموله بیمه نامه اختصاصی صادر میشود.
کالای روی عرشه DECK CARGO :کالاهایی که روی عرشه بارگیری میشوند در معرض خطر بیشتری قرار دارند تا محمولاتی که در خن کشتی جای داده میشوند. لذا این نوع کالا را معمولا تحت بیمه تمام خطر پوشش می دهندو حق بیمه بیشتری برای آن پرداخت میگردد هر چند سایر شقوق یا شرایط بیمه ای مثل شرایط C و B نیز میتواند با شرایط خاص استفاده شود.
نوع کالا TYPE OF CARGO:علاوه بر حالت های یاد شده بعضی اجناس به خودی خود خطر پذیرندو بایستی تحت شرایط ومراقبت ویژه حمل شوند. مثل سیمانی که در کیسه و یا روغنی که در بشکه حمل می شود که احتمال ریزش ونشست در آنها زیاد است که برای آنها شرایط خاص در بیمه نامه قید میگردد.
نرخ یا حق بیمه RATE/ PREMIUM :مبلغ یا میزان حق بیمه عمدتا تابع شرایط بیمه خریداری شده است. پرداخت حق بیمه شرط ایفای تعهد توسط بیمه گر است و غالبا بایستی همزمان با صدور بیمه نامه (یاقبلا) پرداخت گردد. معهذا بین طرفین میتواند توافق دیگری به عمل آید.
نکته مهم :به هرحال، علاوه بر موارد مذکور در فوق نرخ حق بیمه و میزان حق بیمه پرداختی متاثر از عوامل زیر نیز میباشد:
-شیوه حمل MODE (MEANS)OF TRANSPORT :حمل هوایی در مقایسه با حمل زمینی و دریایی و یا ریلی مشمول ۲۵% تخفیف است از طرف دیگر چنان چه محمولات با کشتی های طبقه بندی نشده و یا شناورهای فرسوده حمل شوند اضافه نرخ هایی از محمولات آنها اخذ خواهد شد.
-بسته بندی PACKING: حمل برخی از محمولات در برخی از انواع بسته بندی ها میتواند مشمول تخفیف قرار گیرد. مثلا نرخ بیمه مواد شیمیایی به صورت پودر در بشکه کمتر از نرخ همان مواد در کیسه های کاغذی یا پلاستیکی است. علاوه بر آن حمل کالا در کانتینر نیز مشمول تخفیف ۲۰% (از مبداء تا مقصد) است. حمل کالا روی عرشه: به جز محمولاتی که عرفا روی عرشه کشتی حمل می شوند مانند محمولات حجیم، کالاهای خطرناک و یا کانتینر، سایر انواع محمولات در صورتی که روی عرشه حمل شوند، مورد مشمول اضافه نرخ خواهد بود.
بیمه گر یا INSURER :شخصی حقوقی است که در قبال حق بیمه ای که از بیمه گذار دریافت میکند به موجب قرار داد یا بیمه نامه، او را در مقابل خطرات مورد بیمه تحت پوشش قرار میدهد و اصطلاحا به وی UNDERWRITER نیز میگویند.
بیمه گذار یا بیمه شده INSURED :شخصی است که با پرداخت حق بیمه خود را در مقابل خطراتی- که قابل بیمه شدن باشند- بیمه میکند.
بیمه نامه یا INSURANCE POLICY :سندی است که به منزله قرارداد بیمه و موید آن است وبه موجب آن بیمه گر متعهد میگردد که در صورت تحقق خطر، ضرر و زیان بیمه گذار را جبران مینماید.
ارزش کالا یا مبلغ بیمه (SUM INSURED) :مبلغ بیمه معمولا توسط بیمه گذار اعلام میشود و هر گاه محلی برای بدگمانی وجود نداشته باشد، بیمه گر آن را میپذیرد. مبلغ یا سرمایه بیمه غالبا هزینه حمل ودرصدی بابت جبران منافع فروشنده یا ذینفع (۱۰ درصد) را نیز در بر میگیرد. حسب مورد حقوق و عوارض را نیز میتوان به مبالغ مزبور افزود و بیمه نمود. این واژه را «سرمایه بیمه» نیز گفته اند.
خسارت همگانی یا GENERAL AVERAGE:گفته شده است که کلمه AVERAGE از کلمه آواری گرفته شده است و در متون حقوقی ایران نیز کلمه آواری به کار رفته است. به هر حال «جنرال اورج» مساله ای سوای بیمه و در واقع متضمن حمل و نقل دریایی است. روش یا راهکاری است برای توزیع یک زیان یا خسارت میان همگان در جهت برقراری عدالت. در حین سفر ممکن است لازم آید که مقداری از کالا به دریا ریخته شود JETISSON . این کالا ممکن است متعلق به یک یا چند نفر باشد و نه الزاما متعلق به همه کسانی که باری در کشتی دارند. کالایی که به دریا انداخته شده است و در واقع مالی است که به خاطر نجات بقیه اموال موجود در کشتی فدا شده است بنابراین حق اینست که آنهایی که اموالشان حفظ شده و یا کمتر ضرر دیده اند، خسارت دیگران را جبران کنند. خسارت همگانی، تابع مقررات یورک-آنتورب، مصوب سال ۱۹۷۴ و اصلاحیه سال ۱۹۹۰ آن میباشد. قاعده A در مقررات مزبور میگوید: «عمل خسارت (زیان) همگانی منحصرا در زمان تحقق خواهد یافت که تفدیه با صرف هزینه های فوق العاده، عملا و به شیوه ای معقول و مناسب برای رعایت ایمنی مشترک و حفظ اموال از مخاطراتی که در یک سفر دریایی مشترک ممکن است پیش آید صورت پذیرد»
ماده ۱۸۵ قانون دریایی ایران نیز زیان (خسارت) همگانی را چنین تعریف کرده است:
” مخارج فوق العاده و خسارتی که به طور ارادی برای حفظ و سلامت کشتی و مسافر و بار به وجود آمده است اصل زیاد همگانی صرفا در حقوق دریایی و حمل و نقل دریایی کالا تحقق مییابد. “
سهم بیمه گذار از خسارت: فرانشیز FRANCHISE به معنی مبلغی است که خسارت بایداز آن بیشتر شود تا بیمه گر خسارت را بپذیرد. گاهی به صورت رقم مطلق و یا درصدی از مبلغ خسارت ذکر میشود.
تلف کلی: TOTAL LOSS :
که دو نوع است:
-واقعی ACTUAL LOSS یعنی وقتی کالا مثلا در حادثه آتش سوزی یا غرق شدن کلا از بین برود، و
-فرضی CONSTRUCTIVE ، وقتی است که هزینه مرمت، تعمیر و یا بازسازی کالا آن قدر باشد که از ارزش واقعی آن تجاوز کند. که در این صورت بیمه گر ترجیح میدهد غرامت آن را بپردازد.
آسیب دیدگی کالا DAMAGE :یعنی وقتی که کالا وجود دارد ولی صدمه دیده است.
خسارت جزیی PARTIAL LOSS: یعنی قسمتی از کالا که از بین رفته است مثلا یک یا چند کارتن، بسته و امثالهم.
جبران خسارت (غرامت) INDEMNITY: که حداکثر برابر ارزش بیمه شده کالا میباشد.
ضرورت شناخت مسئولیت های بیمه ای خریدار و فروشنده
BUYER/ SELLER’S RESPONSIBILITIES
مسئولیت بیمه کردن کالا با صاحب کالاست، هر چند او میتواند از طرف خود نماینده ای تعیین کند و این کار را به او محول نماید. هر شخص دیگری که به صورت بالقوه مالک کالا باشد نیز این اختیار را دارد ولی به هر حال به هنگام بروز واقعه و مطرح شدن خسارت ذی نفع باید بتواند مراتب ذی نفع بودن خود را اثبات نماید. در معامله کالا، مالکیت از فروشنده به خریدار میرسد و قرارداد فروش است که مسئولیت های طرفین را مشخص میسازد و این مسئولیت ها و نحوه تعیین آنها معمولا طبق شرایط INCOTERMS معلوم میگردد. در هر معامله ای هم خریدار و هم فروشنده بایستی به مسئولیت های خود بر اساس قرار داد منعقده واقف باشند و توجه داشته باشند که این مسئولیت از چه مقطع زمانی در جریان انتقال کالا از فروشنده به خریدار منتقل میشود.
شرایط CIF, CPT,FOB و… ناظر بر این موضوع و مرحله اند.
خریداری که کالایی را با شرط FOB می خرد یا فروشنده ای که با شرط CIF می فروشد می داند که مسئولیت تامین بیمه با اوست. نوع بیمه ای را که نیاز او را معلوم میکند می داند و یا با مشاوره یا متخصص امر از آن مطلع می شود. به همین علت وقوف بر انواع بیمه و دایره شمول آنها برای هر یک از طرفین ضروریست. به عنوان مثال خریداری که کالایی را با شرط CIF می خرد احتمالا نمی داند که فروشنده چه نوع بیمه ای را برای او منظور و تامین کرده است و احتمال دارد-در صورت کم توجهی چنان چه خسارتی بر کالا وارد آمده باشد متوجه شود که بیمه تامین شده ضرر و زیان او را جبران نمی کند. متقابلاً فروشنده ای که کالایی را با شرط EXWORK میفروشد ممکن است خوشحال باشد که با خروج کالا از کارخانه یا انبارش دیگر مشکلی نخواهد داشت. اما اگر فروش با پرداخت مهلت دار انجام شده باشد و خریدار به هر دلیل از قبول کالا امتناع کند، چه خواهد شد؟
فرض کنید کالایی طبق قرار داد با شرط تحویل در مقصد نهایی مثلا تهران فروخته و بیمه شده و فروشنده، مثلاً در بانکوک کالای خاص را که در ۵۰.۰۰۰ دلار ارزش دارد با یک ضریب ۱۵ درصد اضافی (به عنوان حاشیه سود خریدار) جمعاً به مبلغ ۵۷۵۰۰ دلار بیمه کرده است. حال اگر پس از ورود کالا به بندرعباس و ترخیص از گمرک- با پرداخت معادل ۳۰۰۰۰ دلار حقوق و عوارض گمرکی – این محموله که تا کنون حدود ۹۰۰۰۰ دلار برای خریدار خرج برداشته در یک حادثه و به هنگام حمل از بندر به تهران کلاً از بین برود بیمه گر فقط ۵۷۵۰۰ دلار را خواهد پرداخت و بقیه آن از کیسه خریدار خواهد رفت!
شرایط بیمه انستیتوی بیمه گران کالا
CONDITIONS OF INSURANCE INSTITUTE CARGO CLAUSES
در سال های اخیر شرایطی جدید توسط انستیتو بیمه گران لندن تحت عنوان فوق و شامل موارد زیر جایگزین اصطلاحات قبلی چون A.R,WA,FPA شده اند:
۱-شرایط بیمه کالا A یا INSTITUE CARGO CLAUSE (A)
۲- شرایط بیمه کالا B یا INSTITUE CARGO CLAUSE (B)
۳- شرایط بیمه کالا C یا INSTITUE CARGO CLAUSE (C)
۴- شرایط بیمه کالا A.R یا INSTITUE CARGO CLAUSE (A.R)
به علاوه، بسط شرایط و گنجاندن شرایطی برای پوشاندن برخی خطرات و یا انطباق وضعیت هر حمل با نیازهای آن، در بیمه نامه های باربری متداول گردیده است. این شرایط که به صورت چاپ شده به بیمه نامه های باربری الصاق میشوند به شرح زیر اند:
۱-شرایط طبقه بندی CLASSIFICAITION CLAUSE (برای محمولاتی که به وسیله کشتی حمل میشوند.)
۲-شرایط جنگ WAR CLAUSES (CARGO)
۳-شرایط اعتصاب و اغتشاش STRIKES, RIOTS AND CIVIL COMMOTIONS CLAUSES
۴-شرایط عدم تحویل NON-DELIVERY (INSURED VALUE) CLAUSE
۵-شرایط سرقت ، دله دزدی و عدم تحویل THEFT PILFERAGE NON-DELIVERY CLAUSE
۶-شرایط خسارات نامشهود CONCEALED (UNDISCLOSED) DAMAGE CLAUSE
پوشش بیمه ای جامع یا به عبارت دقیق تر: INSTITUTE CARGO CLAUSE (A)
این نوع بیمه تمام خطرات ناشی از تلف شدن، گم شدن، و یا خسارت دیدگی کالا را پوشش میدهد مگر مواردی که صراحتا در بیمه نامه به طور دیگری قید و مستثنی شده باشد. این بیمه از بسیاری جهات شبیه” شرایط تمام خطر” ALL RISK است که در سال ۱۹۶۳ تدوین و عرضه شده بود با این تفاوت که مخاطرات ناشی از ورشکستگی و تقصیر مالی صاحب ، مدیران، اجاره کنندگان و کارکنان کشتی را در بر نمی گیرند. بنابراین مثلاً هر گاه کشتی به علت مشکلات مالی و یا ورشکستگی صاحب آن قادر به ادامه مسیر نبوده و کالا در مکانی سوای مقصد تعیین شده، تخلیه شود، هزینه های بارگیری مجدد و فرابری و رساندن کالا به مقصد در شمول بیمه نخواهد بود. این شرط بدان سبب در این نوع بیمه منظور شده است تا فرستندگان کالا را از انتخاب متصدیان حملی که توان مالی کافی ندارند بر حذر دارد. بسته بندی نامناسب و ناکافی نیز از شمول این بیمه خارج است.
به طور کلی تفاوت کلازهای C,B با کلاز A در اینست که در C,B از خطرات تحت پوشش نام برده میشود ولی در A از این خطرات نام برده نمی شود بلکه شامل بیمه خطرات است مگر در مورادی که استثناء شده باشد که در موارد ۴-۵-۶ و ۷ شرایط عمومی بیمه نامه آمده اند.
۲CLAUSE B,C : CLAUSE B دامنه شمولی گسترده تر از CLAUSE C که موارد زیر را پوشش میدهد، دارد:
۱-آتش سوزی و انفجار ۲-به گل نشستن، زمین گیر شدن، غرق یا واژگون شدن کشتی یا کرجی ۳-واژگونی یا از خط خارج شدن وسیله نقلیه زمینی ۴-تصادم کشتی یا وسیله نقلیه با هر جسم خارجی غیر از آب ۵-تخلیه اضطراری کالا در بندر پناه ۶-خسارت همگانی ۷-هزینه های نجات و جلوگیری از توسعه خسارت (به دریا ریختن کالا)
مزیت های کلاز B نسبت به C یا خسارت هایی که در کلاز B تحت پوشش است که در C نیست عبارتند از:
۱-زلزله،آتشفشان و صاعقه ۲-آب روفتگی کالا از روی عرشه۳-ورود آب دریا یا رودخانه به داخل کشتی و کانتینر و وسیله حمل زمینی و محل نگهداری کالا ۵-تلف کلی هر بسته در کشتی و یا هنگام تخلیه و بارگیری از یا به کشتی.
مزیت های کلاز A نسبت به B :
۱-طوفان ۲-دزدی دریایی وسرقت ۳-خسارت های ناشی از فعل یا ترک فعل اشخاص ثالث ۴-خسارت های ناشی از آفتاب و باران و هوا (دم) ۵-عدم تحویل ۶-دله دزدی ۷-ریزش ، کسری کرم زدگی، موش خوردگی … ۸-آلودگی به روغن ، گل ، اسید بو گرفتگی از کالای مجاور ۹-خسارت ناشی از قلاب و آسیب های لب پریدگی ، شکستگی ، خراشیدگی و…
موارد استثناء یا عدم شمول بیمه در کلازهای A,B,C
ورشکستگی در هر سه کلاز A,B,C مصداق دارد، من باب تذکر به فرستنده است نسبت به انتخاب متصدی حمل و حصول اطمینان از توانایی های مالی و عملیاتی او. معهذا چنان چه بیمه گذار مایل باشد میتواند ضمن مذاکره و پرداخت حق بیمه اضافی پوشش مورد نظر را خریداری نماید.
خطای عمد یا سوء نیت تحت عنوان MALICIOUS DAMAGE CLAUSE شناخته شده است.
موارد استثناء:
۱. سوء نیت و عمل عمدی و ارادی بیمه گذار
۲. ناکافی یا نامناسب بودن بسته بندی و بار چینی
۳. عیوب ذاتی کالا
۴. زیان بلا فصل حاصل از تاخیر
۵. زیان حاصل از ورشکستگی و یا قصور مالی مالکان و متصدیان کشتی
شرط استثناء عدم قابلیت دریا نوردی
۱. عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا کرجی
۲. نامناسب بودن دریانوردی کشتی یا مرجی برای حمل مطمئن مورد بیمه
(مشروط به اینکه بیمه گذار از این مساله مطلع بوده باشد)
شروط استثناء جنگ
۱. جنگ، شورش، قیام یا عمل خصمانه…
۲. تصرف، ضبط توقیف و ممانعت (جز دزدی دریایی)
۳. جنگ افزارها (مین ، اژدر….) عمل نکرده
شرط استثناء خطر اعتصاب
۱. اغتشاشات کارگری، آشوب ها وناآرامی ها
۲. عملیات تروریستی
شروط مفصل ناظر بر پوشش های بیمه ای و اسثنائات آن، حسب مورد، در شرح مندرج در بیمه نامه های صادره به موجب هر یک از کلازهای سه گانه آمده است.
استثنائات یاد شده نیز در عملیات بیمه گری فلسفه و توجیهات خود را دارند.
بنا به آنچه گفته شد توصیه میشود که بارفرابران- در مواردی که مسئولیت تامین بیمه کالا را تقبل میکنند- در صورت لزوم بیمه تمام خطر را با شمول بر مخاطرات محتمل ابتیاع نمایند.
باید توجه داشت که حق بیمه تمام خطر یا A.R به خودی خود خطرات غیر عادی چون ، اعتصاب،بلوا و اغتشاش … را پوشش نمی دهند و مستلزم تامین بیمه (شرایط اختصاصی) هستند . لهذا باید دقت نمود که موارد خطر و مخاطرات (RISK) مورد نظر به صراحت و به دور از هر گونه ابهام در متن بیمه نامه قید گردد.
خلاصه ای از خطرات تحت پوشش شرایط انستیتو بیمه گران
ردیف |
خطرات و علل اجمالی بروز خسارت |
A |
B |
C |
۱ |
زمین گیر شدن، به گل نشستن ، غرق شدن یا واژگون شدن |
دارد |
دارد |
دارد |
۲ |
خسارت همگانی |
دارد |
دارد |
دارد |
۳ |
تصادم کشتی یا شناور با کشتی دیگر (جسم خارجی) |
دارد |
دارد |
دارد |
۴ |
به دریا ریختن کالا برای سبک سازی |
دارد |
دارد |
دارد |
۵ |
تخلیه کالا در یک بندر به طور اضطراری |
دارد |
دارد |
دارد |
۶ |
آتش سوزی یا انفجار |
دارد |
دارد |
دارد |
۷ |
تلف یا آسیب از روی سوء نیت و عمل عمد |
ندارد |
ندارد |
ندارد |
۸ |
خطر جنگ |
ندارد |
ندارد |
ندارد |
۹ |
نقص یا کافی نبودن بسته بندی توسط بیمه گذار |
ندارد |
ندارد |
ندارد |
۱۰ |
نشت، ریزش و افت وزن و حجم عادی و عیب ذاتی |
ندارد |
ندارد |
ندارد |
۱۱ |
زلزله، صاعقه یا آتشفشان |
دارد |
دارد |
ندارد |
۱۲ |
آب بردگی روی عرشه،به دریا افتادن کالا |
دارد |
دارد |
ندارد |
۱۳ |
آب گرفتگی کالا، کانتینر، کشتی، شناور و و خن کشتی در دریا و رودخانه |
دارد |
دارد |
ندارد |
۱۴ |
فقدان یا خسارت دیدگی جزیی (یک بسته) |
دارد |
دارد |
ندارد |